de zaak 1534. een topstuk doorgelicht

het topstuk

Het Panoramisch gezicht op Gent 1534 is één van de oudste geschilderde stadsgezichten op Gent en een pronkstuk binnen de STAMcollectie. Deze belangrijke bron voor de Gentse stadsgeschiedenis in de 16^de eeuw neemt een centrale plaats in binnen het museumcircuit en is in 2009 door de Vlaamse overheid erkend als topstuk.

Bekijk het schilderij hier in detail: Panoramisch gezicht op Gent 1534, STAM © Lukas-Art in Flanders vzw, foto Hugo Maertens

De authenticiteit ervan werd recent in twijfel getrokken en dit vormde voor het STAM de aanleiding om grondig wetenschappelijk onderzoek op het stuk te laten uitvoeren. Dit was iets wat al lang op het verlanglijstje van ons collectieteam stond en een hiaat in de kennis over dit werk kon opvullen.

Het schilderij intrigeert. Het is een anoniem werk, op doek geschilderd en het geeft een topografisch beeld van de stad zoals die er uitzag vóór de cruciale ingrepen die op bevel van Keizer Karel V werden uitgevoerd. Op de geschilderde kaart zelf staat het jaartal 1534. De stad kocht dit schilderij aan in 1875 omwille van het historisch belang voor de kennis van de middeleeuwse grootstad. Eén voor één elementen die belangrijk zijn in de opbouw van het mysterie rond dit werk.

de doorlichting

Het STAM liet het schilderij grondig analyseren op basis van hedendaagse wetenschappelijke onderzoeksmethoden. Het kunstwerk werd in 2011 naar het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel gebracht waar een team van buitenlandse specialisten in de meest diverse disciplines zich over het schilderij boog. Er kwamen optische microscopen, pigmentanalyses en infraroodreflectografie aan te pas om meer te weten te komen over de schilderwijze, de gebruikte verf, de opbouw van de verflagen en de periode waarin het schilderij tot stand kwam.

Ook de kennis van De Zwarte Doos uit historisch onderzoek rond het Panoramisch gezicht, werd gedeeld met het STAM.

de tentoonstelling

De verrassende resultaten stelt het STAM in een kleine tentoonstelling voor aan het publiek. Met bronnen die het werk kaderen, een film over het onderzoek, de onderzoeksresultaten van KIK en De Zwarte Doos op een rijtje, het originele schilderij zelf en als kers op de taart enkele andere 16de-eeuwse Gentse stadsgezichten naast elkaar. Dateert het schilderij echt uit 1534? Het antwoord is genuanceerder dan ‘ja’ of ‘neen’, en het onderzoek biedt ook op veel andere interessante vragen een antwoord. De zaak 1534 weet vast ook jou te boeien.