Het schilderij is een levensgroot ruiterportret van Karel II, de koning van Spanje, op 18 jarige leeftijd in het jaar 1679. Karel II stamt uit het huis van Habsburg, hij was een zoon van koning Filips IV en Marianna van Oostenrijk. Hij werd geboren in Madrid op 6 november 1661 en overleed er op 1 november 1700. Hij was eveneens koning van Napels en van Sicilië. Het paard en de koning zijn zijdelings afgebeeld en vullen zo grotendeels het schilderij. De scène is gesitueerd in de natuur, rechts op de voorgrond staat een boom, links krijgt men onder de voorbenen van het steigerende paard door, een vergezicht van een licht glooiend landschap. In het schilderij wordt een diagonale beweging gesuggereerd van rechts onderaan naar de hoek linksboven door de steigerende houding van het bruine paard. De tegenovergestelde diagonaal loopt vanaf de banderol in de hoek linksonder, over het lichaam van de man die met vrijwel gestrekte benen in het zadel zit. Een putto die boven het hoofd van de man een krans en een palmtak vasthoudt, vervolledigt de lijn tot in de hoek rechtsboven. De jonge koning zit losjes in het zadel en houdt met slechts één hand de teugels vast, in zijn rechterhand houdt hij de maarschalkstok. De koning vocht uiteraard niet zelf en in tijden van oorlog gaf hij de maarschalkstok door aan de opperbevelhebber van het leger te velde. Hij kijkt de toeschouwer vanuit de hoogte aan. Zijn kledij bestaat uit een zilverkleurig harnas met fijne gouden versieringen. Het harnas komt tot op de knieën. Zijn onderbenen zijn bedekt door lange witte kousen, aan zijn voeten draagt hij elegante schoenen met een rode hak en gouden sporen. Zijn handschoenen lopen wijd uit tot over de polsen. Een kanten cravatte is losjes rond zijn hals geknoopt en over zijn harnas wappert een rode mantel. Zijn lange golvende haren hangen los op zijn schouders. Op zijn borst prijkt een ketting met een gouden Gulden Vlies. Aan zijn zij hangt een degen, aan zijn zadel een zakje met een pistool. Het zadel, het hoofdstel, de teugels en stijgbeugels van het paard zijn rijkelijk versierd met rood en goud borduurwerk, in de hoek van het zadel is een kroon geborduurd met daaronder de letters CAR. Deze zijn een afkorting van zijn naam Carolus. De kroon is een verwijzing naar zijn koningschap. De wijze van voorstellen steunt op een lange traditie. Het ruiterstandbeeld (of -schilderij) als manier om de nagedachtenis te eren van een groot leider, ontstond met het beroemde klassieke monument van keizer Marcus Aurelius te paard op de Piazza del Campidoglio in Rome. Het bleef een voorbeeld voor de middeleeuwse Christelijke kunst als gevolg van het misverstand dat het keizer Constantijn De Grote voorstelde. De traditie werd voortgezet in de renaissance, een schitterend voorbeeld is het ruiterportret van Karel V door Titiaan. 17de eeuwse voorbeelden van deze traditie zijn in de schilderkunst o.a. de ruiterportretten van de hertog van Lerma door Rubens, van Karel I van Engeland door Van Dyck en van de graaf-hertog van Olivares door Velasquez. Dit ruiterportret van de jonge Spaanse koning was zeker al aanwezig in het stadhuis van Gent in 1681. Het werd waarschijnlijk besteld bij gelegenheid van het huwelijk van Karel II met een nicht van Lodewijk XIV, Maria-Louise van Orléans. Dit huwelijk gaf in Gent aanleiding tot feestelijkheden van 17 tot 19 september 1679. In het schilderij is echter geen enkel symbool dat naar dit huwelijk verwijst.