Trotse vrijheidssymbolen
Belforten
Unesco-werelderfgoed
De belforten van België en Noord-Frankrijk zijn Unesco-werelderfgoed. Hun architectuur is uniek voor het oude Vlaanderen, Brabant, Henegouwen en Artesië (Noord-Frankrijk). In onze STAMexpo 'SkYline. Hoogbouw in de Lage Landen' stonden we stil bij deze bijzondere symbolen van trots en vrijheid van steden. Dat Gent een belfort heeft, is alom bekend. Maar in welke steden vinden we er nog?
In deze digi-expo lijsten we alle belforten op. In het graafschap Vlaanderen waren belforten vaak verbonden aan een lakenhal, waar het beroemde textiel verkocht werd. Het was het centrum van de stedelijke economie en dus de basis voor de macht en welvaart van de stad. Belforten konden ook vrijstaan of verbonden zijn met een stadhuis. In het hertogdom Brabant speelden kerktorens vaak de rol van belfort.
Belforten zijn voornamelijk een middeleeuws verschijnsel. Dat van Doornik, uit 1188, is het oudst bewaarde stenen exemplaar. Zijn robuuste bouwstijl, vierhoekige grondplan en versierde bovenbouw beïnvloedden de vormgeving van heel wat andere belforten.
Belforten
Aalst
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1460
- Hoogte: 52 m
- Het belfort maakt deel uit van het stadhuis. Dit is vermoedelijk het oudste bewaard gebleven schepenhuis in de Nederlanden.
Abbeville
- Land: Frankrijk
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: begin 13de eeuw
- Hoogte: 33 m
- De toren wordt na de vernieling in 1940 heropgebouwd. Sinds 1954 is die een onderdeel van een museum, waarvoor toen een nieuwbouw tegen het belfort en de resten van het stadhuis is aangebouwd.
Aire-sur-la-Lys
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1716-1724
- Hoogte: 45 m
- Het belfort wordt herbouwd na de Spaanse Successieoorlog. Het raakt beschadigd tijdens een brand in 1914 maar wordt na de oorlog hersteld. De werken zijn voltooid in 1928.
Amiens
- Land: Frankrijk
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: 1406-1410 & 1749
- Hoogte: 52 m
- Na een brand in 1742 krijgt het belfort een nieuwe stenen klokkentoren. Het koepelvormige dak wordt vernield tijdens een bombardement van de Luftwaffe in 1940 en pas in 1989-1990 gereconstrueerd.
Antwerpen (kathedraal)
- Land: België
- Type: kerkbelfort
- Datering: 1352-1521
- Hoogte: 123 m
- De noordelijke toren van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal is de hoogste nog bewaarde kerktoren van de Nederlanden.
Antwerpen (stadhuis)
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1561-1564
- Hoogte: 55 m
- Het hogere middelste deel van het Antwerpse stadhuis is als belfort opgenomen in de lijst van het werelderfgoed. Het oorspronkelijke dak en interieur van het renaissance-stadhuis gaan al in 1576 verloren door brand tijdens de Spaanse Furie. In 1579 starten de herstellingswerken.
Armentières
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1925-1934
- Hoogte: 67 m
- Na de zware gevechten in de Eerste Wereldoorlog moet men ongeveer het hele stadscentrum van Armentières heropbouwen. Ter vervanging van het oude stadhuis en belfort wordt er een nieuw gebouw opgetrokken dat een centrale plek krijgt bij de heraanleg van de stad.
Arras
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1924-1932
- Hoogte: 75 m
- Het belfort wordt een eerste keer afgebroken en identiek herbouwd in 1833 om instorting te vermijden. Na de Eerste Wereldoorlog volgt een reconstructie.
Bailleul
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1929-1932
- Hoogte: 62 m
- Het belfort is meermaals verwoest door oorlog en brand en telkens heropgebouwd. Het huidige belfort dateert van na de Eerste Wereldoorlog.
Bergen
- Land: België
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: 1662-1669
- Hoogte: 87 m
- Bergen heeft het enige volledig barokke belfort in België. Het wordt gebouwd op het hoogste punt van een heuvel, waar voordien het kasteel van de graven van Henegouwen stond.
Bergues
- Land: Frankrijk
- Type: oorspronkelijk een vrijstaand belfort
- Datering: 1958-1961
- Hoogte: 47 m
- Het 13de-eeuwse belfort wordt na de Franse invasie in 1383 herbouwd en nog eens opnieuw in de 16de eeuw. Na de dynamitering in 1944 door terugtrekkende Duitsers duurt het een aantal jaren voordat men de toren reconstrueert.
Béthune
- Land: Frankrijk
- Type: belfort oorspronkelijk gelinkt aan lakenhal
- Datering: 1388
- Hoogte: 50 m
- Na de brand van het eerste houten belfort volgt in 1388 de heropbouw in steen. In 1437 voegt men een derde verdieping toe. In 1664 brandt de lakenhal af en blijft het belfort als alleenstaande toren over. De in 1918 vernielde spits wordt vanaf 1921 heropgebouwd.
Binche
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 14de eeuw
- Hoogte: 35 m
- Het stadhuis brandt af bij de plundering van de stad door de troepen van de Franse koning Hendrik II. Het wordt gerestaureerd in 1572 en daarna opnieuw in 1774. Het huidige uitzicht gaat terug tot de ingrijpende restauratie in 1896-1899.
Boulogne-sur-Mer
- Land: Frankrijk
- Type: donjon, later belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 12de-13de eeuw & 18de eeuw
- Hoogte: 35 m
- Oorspronkelijk gebouwd als de donjon van het kasteel van de graaf van Boulogne. Vanaf de 13de eeuw door de stad gebruikt als belfort. In de 18de eeuw wordt een nieuwe bovenbouw toegevoegd.
Brugge
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal
- Datering: 13de-16de eeuw
- Hoogte: 83 m
- De houten torenspits wordt in de loop der eeuwen een aantal keren vernield en herbouwd. In plaats hiervan voegt men in 1822 een neogotische kroonafwerking toe.
Calais
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1911-1923
- Hoogte: 72 m
- De fusie van Calais en Saint-Pierre in de 19de eeuw vormt de aanleiding om een nieuw stadhuis te bouwen. Tijdens de bouw beslist men om een belforttoren toe te voegen. Hiervoor gebruikt men gewapend beton. Op dat moment bestaat nog de oude belforttoren in centrum. Die wordt samen met een groot deel van de stad vernield tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Cambrai
- Land: Frankrijk
- Type: kerkbelfort
- Datering: 1447-1474 & 1732-1736
- Hoogte: 62 m
- Cambrai heeft al een belfort in de 11de eeuw. Dit wordt verschillende keren vernield en heropgebouwd. Vanaf de 16de eeuw neemt de klokkentoren van Saint-Martin deze functie over. Na de Franse Revolutie wordt de kerk gesloopt maar de toren blijft bewaard.
Charleroi
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1932-1936
- Hoogte: 70 m
- Het recentste Belgische belfort staat in Charleroi. Bij de bouw van een nieuw stadhuis krijgt dit op vraag van het stadsbestuur een hoge hoektoren als verwijzing naar de belforten.
Comines
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1923-1927
- Hoogte: 58 m
- In 1918 dynamiteren Duitse soldaten het belfort en het stadhuis van Comines (Frans-Komen). Bij de heropbouw verrijst een imposant nieuw stadhuis in neo-Vlaamse stijl. Voor de toren baseert de architect zich op het uitzicht van het in 1623 voltooide belfort. Bij de reconstructie wordt het belfort wel enkele meters verder opgetrokken.
Dendermonde
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal, later stadhuis
- Datering: 14de eeuw
- Hoogte: 40 m
- Het belfort is oorspronkelijk een hoektoren van de lakenhal. De bouw van de hal start in 1337 en in 1377 die van het belfort. In de loop van de 15de eeuw krijgt de lakenhal de functie van stadhuis.
Diksmuide
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1923-1925
- Hoogte: 37 m
- In 1875-1880 bouwt men in Diksmuide een nieuw neogotisch stadhuis met een belfort. Dit wordt volledig vernield tijden de Eerste Wereldoorlog. Het ontwerp voor de heropbouw combineert gotische en renaissance-elementen.
Doornik
- Land: België
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: 12de eeuw-14de eeuw
- Hoogte: 70 m
- Doornik heeft het oudste belfort van België. De kern uit het einde van de 12de eeuw wordt in 1294 verhoogd en voorzien van hoektorens en een spits met een vergulde draak. Na een brand in 1392 wordt de toren gerestaureerd. In 1844 volgt opnieuw een ingrijpende restauratie.
Douai
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1387-1471
- Hoogte: 54 m
- Het huidige stenen belfort vervangt een houten wachttoren. De 15de-eeuwse stadhuisvleugel dient bij de restauratie in de 19de eeuw als model voor de uitbreiding van het gebouw. Hierdoor ontstaat een symmetrisch geheel met de toren als middelpunt.
Doullens
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1613
- Hoogte: 28 m
- In 1286 koopt de stad Doullens de toren van de lokale kasteelheer om er een belfort van de maken. Het belfort wordt verschillende keren vernield en heropgebouwd. Bij een restauratie van de toren in 1861 voegt men een klok toe.
Dunkerque (Hôtel de Ville)
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1891-1901
- Hoogte: 75 m
- Het stadhuis van Dunkerque wordt in de loop der eeuwen verschillende keren vernield en herbouwd. Op het einde van de 19de eeuw beslist men om dit opnieuw te vervangen door een groter stadhuis met toren.
Dunkerque (St-Eloi)
- Land: Frankrijk
- Type: oorspronkelijk een kerkbelfort
- Datering: midden 15de eeuw
- Hoogte: 58 m
- De 13de-eeuwse uitkijktoren van Dunkerque wordt in de 15de eeuw herbouwd als kerktoren voor de kerk van St-Eloi. Na een brand in 1558 blijft het belfort als alleenstaande toren over.
Eeklo
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1932
- Hoogte: 35 m
- Eeklo krijgt maar in 1932 een belfort bij de uitbreiding van het stadhuis. Het fungeert eveneens als monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog.
Gembloers
- Land: België
- Type: kerktoren, later belfort
- Datering: 10de eeuw & 12de eeuw
- Hoogte: 35 m
- De toren vormt oorspronkelijk een onderdeel van de Sint-Salvatorkerk. De klokkentoren wordt behouden bij de afbraak van de vervallen kerk in 1825 en krijgt dan een nieuwe bestemming als belfort.
Gent
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal
- Datering: 1313-1380
- Hoogte: 95 m
- De torenspits wordt meerdere keren herbouwd. Pas in 1912-1913 krijgt het Gentse belfort een stenen bekroning.
Gravelines
- Land: Frankrijk
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: 1822-1827
- Hoogte: 27 m
- De huidige constructie vervangt het belfort dat in 1608 werd gebouwd.
Herentals
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal
- Datering: 1534
- Hoogte: 35 m
- Nadat de lakenhal in 1512 afbrandt wordt hij herbouwd en voegt men een bakstenen toren toe.
Hesdin
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1875-1878
- Hoogte: 70 m
- Bij de belegering van Hesdin door de Franse troepen in 1639 wordt het 16de-eeuwse stadhuis met belfort vernield. Ter vervanging bouwt men een tijdelijk houten belfort. Wegens de slechte toestand wordt dit in 1774 afgebroken. Pas in de 19de eeuw kan de stad door een legaat een nieuwe stenen toren laten optrekken.
Ieper
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal
- Datering: 1285-1304
- Hoogte: 70 m
- Het belfort bekroont de Ieperse lakenhal, een van de grootste burgelijke gebouwen uit de middeleeuwen. Het complex wordt verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog en daarna terug opgebouwd en ingehuldigd in 1934.
Kortrijk
- Land: België
- Type: belfort oorspronkelijk gelinkt aan lakenhal
- Datering: vroegste vermelding van het belfort in 1307
- Hoogte: 28 m
- Het belfort maakt oorspronkelijk deel uit van de niet meer bestaande middeleeuwse 'oude' of 'kleine' lakenhal uit 1411.
Leuven
- Land: België
- Type: kerkelfort
- Datering: 16de eeuw
- Hoogte: 50 m
- In het begin van de 16de eeuw starten de werken aan een imposante nieuwe westbouw voor de Sint-Pieterskerk met drie hoge torens die nooit worden voltooid. Stabiliteitsproblemen zorgen voor instortingen en de werken vallen stil. In de 17de eeuw wordt op de zuidelijke toren een laag houten belfort met wachttorentje geplaatst.
Lier
- Land: België
- Type: belfort oorspronkelijk gelinkt aan lakenhal en later aan stadhuis
- Datering: 14de-15de eeuw
- Hoogte: 42 m
- De lakenhal naast het belfort wordt in 1418 omgevormd tot stadhuis bij de verhuis van de lakenhandel naar het vleeshuis. De toren behoudt zijn uitzicht bij een grondige verbouwing van het stadhuis in de 18de eeuw.
Lille
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1929-1932
- Hoogte: 104 m
- Na vernieling van het stadhuis tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt er een volledig nieuw stadhuis met belfort in baksteen en beton opgetrokken. De toren is het hoogste burgerlijke belfort van Europa.
Lo
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1565-1566
- Hoogte: 37 m
- Na de Eerste Wereldoorlog wordt het bovenste deel van het belfort gereconstrueerd. Van de gelegenheid maakt men eveneens gebruik om het stadhuis uit te breiden. Het gebouw fungeert nu als hotel-restaurant.
Loos
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1883-1884
- Hoogte: 38 m
- Pas bij de bouw van een nieuw stadhuis in de 19de eeuw krijgt Loos voor het eerst een belfort.
Lucheux
- Land: Frankrijk
- Type: belfort op een stadspoort
- Datering: 1380
- Hoogte: 22 m
- Dit is het enige belfort dat ook een versterkte stadspoort is. In 1430 zou Jeanne d'Arc een nacht in de toren zijn opgesloten voordat ze naar Rouen vertrok om daar berecht te worden.
Mechelen (kathedraal)
- Land: België
- Type: kerkbelfort
- Datering: 1452-1520
- Hoogte: 97 m
- Doordat de toren op de Mechelse lakenhal onvoltooid blijft krijgt de toren van de Sint-Romboutskathedraal de functie van belfort.
Mechelen (stadhuis)
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal, later stadhuis
- Datering: 14de eeuw
- Hoogte: 15 m
- Wegens geldgebrek blijft dit belfort onvoltooid. In de 16de eeuw voegt men de hoektorentjes toe en in de 17de eeuw een barok dakvenster.
Menen
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1574-1610 & 1711-1713 & 1828
- Hoogte: 33 m
- De bouw van het belfort start in 1574 maar wordt door de godsdiensttroebelen stopgezet. Pas in 1602 zet men de bouwwerken verder en in 1610 is de toren afgewerkt. Zowel in 1706 als in 1794 vernielen Franse soldaten de torenspits tijdens de beschieting van de stad. Bij de herstelling wordt de toren telkens opgehoogd met een bijkomende verdieping.
Namen
- Land: België
- Type: vestingtoren, later belfort
- Datering: 1338
- Hoogte: 20 m
- De 'Tour Saint-Jacques' wordt in 1338 gebouwd als onderdeel van de derde stadsomwalling. De bovenste verdiepingen worden afgebroken in de 16de eeuw. Het resterende deel blijft bewaard bij de afbraak van de stadsomwalling begin 18de eeuw. Pas sinds de brand van het kerkbelfort bij het beleg van Namen in 1745 fungeert de toren als belfort.
Nieuwpoort
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan graanhal
- Datering: 1921-1923
- Hoogte: 35 m
- Het Belgisch leger dynamiteert de toren in 1914 om te voorkomen dat hij het mikpunt zou worden voor de Duitse artillerie. Bij de reconstructie baseert men zich op het belfort dat rond 1280 werd gebouwd.
Oudenaarde
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1526-1536
- Hoogte: 45 m
- Het belfort wordt in de 16de eeuw gebouwd als onderdeel van het nieuwe stadhuis in Brabantse laatgotiek. De spits heeft de vorm van een keizerskroon met daarop een verguld beeld van Hanske de Krijger.
Roeselare
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1924-1925
- Hoogte: 25 m
- Het belfort vormt een onderdeel van de uitbreiding van het 18de-eeuwse stadhuis. Ondanks de recente datering heeft men het toch erkend als werelderfgoed vanwege de symbolische waarde.
Rue
- Land: Frankrijk
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1446
- Hoogte: 29 m
- Het eerste belfort wordt gebouwd in 1214 na het toekennen van stadsrechten en heropgebouwd na de Honderjarige Oorlog. Het onderste deel dateert nog uit de 15de eeuw, het bovenste deel wordt herbouwd in 1860. Voor het stadhuis voegt men de neogotische zijvleugels toe.
Saint-Riquier
- Land: Frankrijk
- Type: vrijstaand belfort
- Datering: 13de eeuw & 15de-16de eeuw
- Hoogte: 18 m
- Het onderste deel van de toren is nog een restant van het belfort uit 1283. De rest wordt heropgebouwd vanaf het einde van de 15de eeuw en voltooid in 1528. Het belfort krijgt zijn huidige uitzicht bij de bouw van het klokkentorentje in 1788.
Sint-Truiden
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal, later aan stadhuis
- Datering: 13de eeuw & 1606-1608
- Hoogte: 46 m
- Oorspronkelijk maakt het belfort deel uit van de lakenhal. Later wordt deze lakenhal uitgebreid en omgevormd tot stadhuis. Dit krijgt zijn huidige uitzicht in 1754-1755.
Sluis
- Land: Nederland
- Type: belfort gelinkt aan stadhuis
- Datering: 1956-1960
- Hoogte: 20 m
- Het belfort van Sluis is niet erkend als werelderfgoed. Dit is het enige oude Vlaamse belfort dat in het huidige Nederland staat. Na beschadiging tijdens de Tweede Wereldoorlog worden stadhuis en belfort in 1956 gereconstrueerd.
Thuin
- Land: België
- Type: oorspronkelijk kerkbelfort
- Datering: 1639-1640
- Hoogte: 60 m
- Dit is het enige belfort in het voormalige Prinsbisdom Luik. De kerktoren van Saint-Théodard wordt in opdracht van het stadsbestuur en het kerkkapittel in de 17de eeuw heropgebouwd. Hij blijft bewaard bij de afbraak van de kerk in 1811.
Tielt
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan lakenhal
- Datering: 1558-1560
- Hoogte: 36 m
- Het belfort staat oorspronkelijk naast de Tieltse lakenhal. Een deel hiervan fungeert eeuwenlang ook als stadhuis. Dit wordt verschillende keren vernield en heropgebouwd tot de bouw van een nieuw stadhuis verderop. Nu wordt de toren omgeven door gaanderijen.
Tienen
- Land: België
- Type: kerkbelfort
- Datering: 13de & 16de eeuw
- Hoogte: 64 m
- De Sint-Germanuskerk is gelegen op een hoogte in het stadscentrum. Na een brand in de 16de eeuw voegt men een nieuwe toren toe aan de romaanse westbouw.
Tongeren
- Land: België
- Type: kerkbelfort
- Datering: 1442-1544
- Hoogte: 55 m
- De westtoren van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek krijgt nooit zijn oorspronkelijk voorziene spits. De houten bekroning wordt een aantal keren vernield door brand.
Veurne
- Land: België
- Type: belfort gelinkt aan landhuis, nu stadhuis
- Datering: 1627-1629
- Hoogte: 50 m
- Bij de bouw van de huidige toren hergebruikt men de funderingen en mogelijk ook een deel van de onderbouw van een ouder belfort. De torenspits brandt in 1940 af maar wordt na de oorlog heropgebouwd.
Zoutleeuw
- Land: België
- Type: kerkbelfort
- Datering: 13de-16de eeuw
- Hoogte: 39 m
- Zowel de twee stenen westtorens, als de houten vieringtoren van de Sint-Leonarduskerk hebben afwisselend en soms gelijktijdig belfortfuncties vervuld.
