Het oproer dat Gent tijdens de Brabantse Omwenteling van 1789/1790 in zijn greep hield, werd gevolgd door een restauratie van het Oostenrijks bewind en de uiteindelijk de inlijving van de stad bij de Franse republiek in 1794. In die woelige jaren werd er niet alleen gevochten met sabels en musketten, maar ook met de pen.
Voor de auteurs in kwestie was dit niet ongevaarlijk. Te scherpe kritiek op het Franse bewind kon namelijk bestraft worden met een verbod op de verkoop van geschriften en juridische vervolging. Ondanks die beperkingen floreerde het satirische tijdschrift volop in de Arteveldestad. De twee belangrijkste satirici waren Karel Broeckaert en Jacob Antheunis.
Via de personages in zijn tijdschrift presenteerde Broeckaert zichzelf als iemand die een redelijke middenpositie innam, wat het nieuwe regime echter al snel als gevaarlijk conservatisme beschouwde. Antheunis was een revolutionair van de Brabantse Omwenteling die de idealen van de revolutie bleef steunen. Hij maakte zich echter ongeliefd bij de autoriteiten door zijn scherpe kritiek op het machtsmisbruik van lokale functionarissen.
In deze lezing zal de polemiek in de Gentse satirische tijdschriften van de 18de eeuw nader besproken worden als een vorm van rebellie met literaire middelen. Die strijd had niet alleen betrekking op het politieke regime als zodanig, maar ook op de vraag wie van de satirici over de scherpste pen beschikte en de andere polemist met succes belachelijk wist te maken.
Door Kornee van der Haven
Kornee van der Haven is docent historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Gent. Hij publiceerde over de Nederlandse en Duitse literatuur van de 17de en 18de eeuw, met bijzondere aandacht voor de rol die de literatuur speelde in het maatschappelijke leven van die tijd.
In de reeks 'Rebellie in de Gentse letteren'
Deze lezing (5 van 7) maakt deel uit van de reeks 'Rebellie in de Gentse letteren - van middeleeuwen tot heden' van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de UGent.
In deze lezingenreeks nemen letterkundigen telkens een ander literair werk, auteur of fenomeen onder de loep die nieuwe vragen oproepen over Gentse literaire rebellie.
De lezingen hangen verhalen op aan de collectie van het STAM. Toehoorders krijgen dan ook de kans om het museum te bezoeken, waar ze oog in oog komen te staan met het rebelse Gentse verleden.
